نقش هیپو در خودباوري کودکان و نوجوانان

یکی از بزرگ‌ترین سرمایه های فردی انسانها بدون شک اعتماد به نفس و توانایی اتکا به خویشتن است. کسی که از اعتماد به نفس کافی برخوردار باشد از توانایی‌ها، استعدادها و شایستگی‌های خود آگاهی خواهد داشت و بیش از آنکه نیازمند کمک و حمایت همه جانبه محیط پیرامونی اش باشد به توانمندی های درونی خود تکیه خواهد کرد. این خصوصیت برجسته یکی از عوامل اصلی رشد فردی و مفید بودن در اجتماع از خانواده گرفته تا جوامع بزرگتر است و می تواند تا حد زیادی ضامن موفقیت در تحصیل، شغل، زندگی شخصی و روابط اجتماعی باشد. البته هیچ چیز مطلق نیست اما از نقش خودباوری در موفقیت نمی توان عبور کرد!

اغلب ما در موارد متعددی با افرادی برخورد داشته ایم که کمبود اعتماد به نفس و خودباوری دارند. این قبیل افراد همواره در برخورد با مشکلات شهامت کمتری از خود نشان می‌دهند و از این‌رو احتمال این‌که از موفقیت ها و لذت های زندگی سهم کافی داشته باشند کمتر از کسانی است که در گردنه های زندگی به تلاش و همت خودشان متکی اند. فرد خودباور و خودمتکی احتمال دچار شدن به عوارض ناشی از تنش از جمله اضطراب، سوءتغذیه و مشکلات متعدد روانی را نیز کمتر با خود خواهد داشت زیرا به باوری نسبی و موثر نسبت به تواناییهای خود در رفع موانع و حل مشکلات دست یافته است. مطالعات محققان نشان  می دهد که اعتماد به نفس پایین در کودکان می‌تواند مشکلات متعددی از جمله افت تحصیلی، درگیریهای اجتماعی، آمادگی برای ابتلا به انواع اختلالات روانی خصوصا افسردگی، اضطراب، اعتیاد و (حتی خدای ناکرده خودکشی) را نیز به وجود آورد. همچنین تحقیقات نشان دهنده تأثیر اعتماد به نفس بالا در بهبود عملکرد در هر مقطع سنی، شغلی و اجتماعی و نیز بهبود علائم بیماری‌های ارگانیک و غیر ارگانیک بوده است. در بیشتر موارد، عامل اصلی مشکلاتی از این دست ریشه در دوران کودکی و نوجوانی دارد که در اثر تغییرات سریع جسمانی، روانی و شکل گیری شخصیت در دوران کودکی و بعد آن، مسائل و نوسانهای بسیار زیادی در زمینه اعتماد به نفس در این سنین به وجود می آید و معمولا با کم‌توجهی‌ به این واقعیت ها، فرد به باورهای منفی و برداشت‌های غیرواقعی از خود می‌رسد. چنانکه در پژوهش‌های بعمل آمده اعتماد به نفس پایین در نوجوانان با درصد بالایی گزارش شده است  بطوریکه در پژوهش‌های علمی صورت گرفته بر روی 360 دانش آموز دبیرستانی در انگلیس و 1400 نوجوان دو قلوی دبیرستانی در استرالیا، شیوع اعتماد به نفس پایین در این گروه سنی 55% بوده است. همچنین در مطالعه‌ای که توسط پژوهشگران کشورمان بر روی 400 نوجوان دبیرستانی در شهر کاشان صورت پذیرفته، شیوع اعتماد به نفس پایین 5/21 درصد گزارش شده است که این مورد با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه و در نقاط مختلف کشور ممکن است در برهه های زمانی مختلف قدری بالاتر یا پایین تر برود. البته از این نکته نیز نباید غافل شد که اعتماد به نفس بیش از حد در افراد ممکن است منجر به بروز حس خود بزرگ‌بینی و خودمحوری در زندگی ‌شود که عواقب آن به زندگی نرمال و روابط اجتماعی فرد ضربه خواهد زد.

همانگونه که در یادداشت قبل گفته شد سوق یافتن تمرکز کودک (و نوجوان) به سمت یکی از توانمندیهای او می تواند نقشی پررنگ و موثر در حرکت به سمت رشد، پیشرفت و افزایش خودباوری وی ایفا کند. به عنوان مثال کودکی که در یک رشته ورزشی آموزش می بیند، در رقابت با همسالان خود محک می خورد و برای پیروزی تلاش می کند، در برخی موارد شکست می خورد و در مواردی نیز به توفیق و پیروزی می رسد علاوه بر یک حوزه تخصصی بصورت ناخواسته در مسیر رشد شخصیتی نیز قرار می گیرد و از سن پایین در معرض آزمایش و تلاش قرار می گیرد. تلاش در یک زمینه هنری، حضور در یک عرصه علمی و... نیز همین گونه است. هنگامی که کودک در یک زمینه علمی پرکاربرد در مسیر حرکت رو به رشد قرار می گیرد و خود را در یک عرصه رقابتی می بیند در واقع در مسیر صحیح رشد شخصیتی و تکیه بر توانمندی های خویش قرار گرفته که می تواند او را برای حضور پرقدرت در دیگر عرصه ها نیز مهیا کند.

المپیاد علمی هیپو به عنوان یک فرصت علمی، آموزشی و رقابتی بر اساس همین اصل مهم شکل گرفته تا فضای مطلوب و هدفمندی باشد برای رشد کودک. فرصتی که می تواند جایگزین اوقات قابل هدر رفتن شود و در کنار فراگیری زبان انگلیسی به عنوان یک دانش موثر در زندگی امروزی فرد) به کودک (و نوجوان) ما این امکان را بدهد که فرصت شرکت در یک رقابت علمی و قرار گرفتن در معرض یک رخداد اجتماعی را نیز بیابد. رخدادی که از محیط آموزشگاه آغاز می شود و پله پله تا گستره وسیع جهانی توسعه می یابد؛ رقابتی که نه پیروزی نهایی در آن به منزله پایان یافتن پیشرفت و رشد است و نه شکست احتمالی در آن یک اتفاق غیر قابل جبران. رویداد جهانی هیپو به فرزندان ما کمک می کند کودک یا نوجوان دلبند ما به تدریج در مسیر تکیه بر توانایی های خود و خویشتن باوری موثر و کارآمد قرار گیرد و میل به توسعه ی فردی و اجتماعی را در خود تقویت کند. تجربه سالیان گذشته نشان داده کودکان و نوجوانان پرتوان ایرانی از ظرفیت کافی برای رسیدن به موفقیت های بزرگ در یک المپیاد علمی همچون هیپو در سطح بین المللی برخوردارند؛ به شرط اینکه مراکز آموزشی و خانواده ها راه درست را به این کودکان (و نوجوانان) نشان دهند و فرصت معرفی یک رویداد معتبر علمی بین المللی همچون هیپو را به راحتی از دست ندهند!